JAN SCHOUTEN is ondernemer in psychologie. Opschudden is zijn handelsmerk. In 1974 promoveert hij op een proefschrift met de titel Vrijheid in werken. Autonomie, bedrijfsdemocratie en assertiviteit, daar gaat het om. ‘Welzijn op de werkplek is even belangrijk als productie,’ schrijft Schouten. Het klinkt in de opstandige jaren zeventig niet eens zo heel rebels. Maar wat wel revolutionair is, is dat dit proefschrift de opmaat wordt naar een carrière die even succesvol als nonconformistisch is.
Bij het grote publiek breekt Jan Schouten door in 1979 als hij voor de AVRO TV-lessen over assertiviteit verzorgt. Vriend en vijand vinden daar wat van. Volkskrantjournalist Jan Blokker noemt Jan een ‘zielenknijper die fröbelt aan menselijk gedrag’. En wetenschappers roepen: ‘Jan Schouten is een geldwolf die de psychotherapie vercommercialiseert.’ Maar Schouten zet door. Een van zijn leefregels luidt: Mag het niet, dan doen we het juist!’ Jan richt samen met Boris Nelissen Schouten & Nelissen op, een bedrijf dat mensen traint in ‘nee zeggen’. Veertig jaar later is het een van de grootste trainingsbureaus voor persoonlijk leiderschap, management, stress en vitaliteit van Nederland.
In 1995 verrast Schouten de voetbalwereld door voorzitter te worden van het zieltogende FC Den Bosch. De ‘doctor in de psychologie’ beweegt zich met even groot gemak tussen supporters van de harde kern, KNVB-bobo’s en ‘nagemaakte mensen in net pak’. Hij helpt de club op weg naar de eredivisie.
75 jaar is Schouten als hij in 2015 New Heroes opricht, een online trainingsplatform. Schouten schudt zo opnieuw de gevestigde orde op, in dit geval die van de trainers en opleiders. Zet hij daarmee niet de toekomst van ‘zijn’ Schouten & Nelissen op het spel? Of is New Heroes de vervolmaking van zijn ideaal: soft skills beschikbaar maken voor iedereen, waar ter wereld ook?
Frans van Gaal schetst het leven, de successen en de blunders van een wetenschapper met een boodschap, een ondernemer in psychologie, oprichter, pionier, zeezeiler, voetbalvoorzitter, organisatie-ontwikkelaar, auteur, vader. In alles non-conformist. En tegelijkertijd kind van zijn tijd.
