woensdag 3 februari 2021 -Het zijn barre tijden, voor al wat ‘kwetsbaar’ is, daaronder mooi-weer-politici. Er vallen er steeds meer door de mand. Neem John Jorritsma, burgemeester van Eindhoven: ‘Als we zo doorgaan zijn we op weg naar een burgeroorlog,‘ zei hij na een dag rellen.
Burgeroorlog in de stad?, daar heb je meer voor nodig. Het komt niet elke dag voor. Het Bossche Schermersoproer in 1579 leek er wel op. Stel je voor: De protestantsgezinde regering van het Roomse Den Bosch is in paniek. De Spaanse – katholieke – troepen hebben Maastricht ingenomen en rukken op. Het Bossche stadsbestuur rooft overal kerkklokken en smelt ze om tot oorlogsgeschut. De katholieke Bosschenaar ziet nog even toe maar is gefrustreerd en voelt zich vernederd. Dat verergert als het stadsbestuur zich bij de Unie van Utrecht aansluit, het protestantsgezinde verbond van opstandige steden en gewesten onder leiding van Willem van Oranje.
Katholieke Bosschenaren en hun gilden pikken het niet en trekken naar het stadhuis. Ze worden beschoten door het calvinistische (!) Schermersgilde. De hel breekt los. 42 doden en meer dan 100 gewonden. De katholieken winnen, de protestanten vluchten. En de stad ’s-Hertogenbosch? Die moet een flinke veer laten en raakt achterop. Katholieken en protestanten hebben eeuwen nodig om goed met elkaar om te leren gaan.
In de zomer van 1891 is het weer onrustig in de stad. Nu komt het Bossche volk in opstand tegen de politie en hun baas, Henricus van Goor. Agenten die het gemeentelijk standgeld bij marktkooplieden ophalen steken een deel in hun eigen zak. De politiebaas laat het jarenlang toe. Het stadsbestuur kijkt weg. Als de dader op een dag op spottende wijze geportretteerd wordt als rupsje-nooit-genoeg, bijgenaamd “Van Zilverstein”, grijpen zijn collega-agenten hard in. Ze knuppelen erop los en trekken de sabel. Het volk raakt gefrustreerd. Luidruchtige en soms grimmige protesten houden de hele zomer van 1891 aan. Het leger moet eraan te pas komen. Na afloop van de rellen maakt het Bossche gemeentebestuur schoon schip bij de politie. Baas Van Goor moet weg. Het stadsbestuur kijkt niet meer weg. De Bossche Markt was geen bron van onrust meer.
Kun je hier vandaag nog een les uit trekken? Wie wil kan. Diepgevoelde maatschappelijke frustratie ontaardt gemakkelijk in ongericht (straat)geweld. Die gedachte speelde bij verschillende, verstandige burgemeesters door het hoofd toen zij akkoord moesten gaan met de ‘avondklok’ . Verschillende burgemeesters waarschuwden voor maatschappelijke onrust. Weer een gebod, weer een vrijheidsbeperking. Tarten we zo niet het incasseringsvermogen van de mensen?
Inmiddels komen de verkiezingen dichterbij. Die moeten en kunnen doorgaan. VVD-lijsttrekker Rutte heeft immers zijn Coronapersconferentie, andere politici vechten om wie als eerste een versoepeling kan aankondigen. Strijd tegen Corona is verkiezingsstrijd. Mijn stemadvies: bouw de stemlokalen om tot prikkamers!
Frans van Gaal
